Βωμός Διός Στρατίου περιοχή Αμάσειας

Ο βωμός του Διός Στρατίου βρίσκεται ανατολικά της Αμάσειας στο λόφο Beuyuk Evlia. Στα νότια διακρίνονται οι κορυφές του όρους Ak-Dag, ενώ στα βόρεια φαίνονται οι ακτές του Ευξείνου Πόντου. Εκεί έχουν εντοπισθεί αφιερωματικές επιγραφές στο Δία Στράτιο που επιβεβαιώνουν την ταύτιση του με τον βωμό του θεού. Η τουρκική ονομασία του λόφου παραπέμπει στον Προφήτη Ηλία, παρεκκλήσι του οποίου λειτουργούσε στο σημείο. Η διαδοχή της λατρείας του Διός από αυτή του Προφήτη Ηλία είναι φαινόμενο που απαντά και στον ελλαδικό χώρο.

Ήταν από τους σπουδαιότερους χώρους λατρείας του ελληνιστικού Βασιλείου στον Πόντο. Οι Μιθριδάτες βασιλείς είχαν καταστήσει, για λόγους πολιτικής προπαγάνδας, τη λατρεία του Διός σε επίσημη λατρεία του βασιλείου και τον Δία Στράτιο προστάτη της ίδιας της δυναστείας. Στόχος ήταν να γίνουν συμπαθείς και να ταυτιστεί ο ελληνικός πληθυσμός του Πόντου με τη δυναστεία.

Το μνημείο δεν σώζεται σε καλή κατάσταση και έχει ανασκαφεί μόνο τμηματικά. Ο βωμός ήταν τετράγωνης κάτοψης, είχε δύο επίπεδα στο κέντρο ενός κυκλικού περιβόλου. Ρωμαϊκά νομίσματα που ήρθαν στο φως βοηθούν αρκετά την έρευνα. Στις όψεις των νομισμάτων συχνά δίπλα στο βωμό εικονίζεται το ιερό δένδρο του Δία, η πυρά, το θυσιαζόμενο ζώο ή το ιερό ζώο του θεού, ο αετός.

Ο Δίας Στράτιος ήταν πολεμική θεότητα, προστάτης των στρατιωτών και της δυναστείας. Οι πηγές δείχνουν τον Μιθριδάτη Ευπάτωρα ως υποστηρικτή του. Σύμφωνα με τον Αππιανό, τελούσε θυσία στο βωμό, πριν ή μετά από σημαντικά πολεμικά γεγονότα: το 82 π.Χ., μετά την επιτυχή έκβαση, που είχε με τις ρωμαϊκές δυνάμεις του Μουρήνα στην Καππαδοκία και το 74 π.Χ., πριν την είσοδο του στρατού του στην Παφλαγονία. Ο ιστορικός περιγράφει με λεπτομέρειες το τελετουργικό της θυσίας, ενώ εντύπωση προκαλεί η μαρτυρία πως η πυρά ήταν τόσο μεγάλη, ώστε μπορούσε κανείς να τη δει ακόμη και βόρεια στις ακτές του Ευξείνου Πόντου.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Wroth, W. 1889. A Catalog of the Greek Coins in the British Museum, Pontus, Paphlagonia, Bithynia, London.

Cumont, F. – Cumont, E., 1906. Voyage d´exploration archéologique dans le Pont et la Petite Arménie. Studia Pontica ΙΙ. Bruxelles.

Waddington, W. H. – Babelon, E. – Reinach, Th. 1925. Recueil General des Monnaies Grecques d’Asie Mineure. Paris.

Aulock, H. v. 1967. Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Sammlung v. Aulock. Berlin.

French, D. H. 1990. “Amasian Notes”, Epigraphica Anatolica 15: 135-138.

French, D.H. 1996. “Amasian notes, 5. The temenos of Zeus Stratios at Yassıçal”, EpigrAnat 27: 75-92

Ballesteros, P. L. 2003. “EI culto de Mitrídates a. Zeus Estratio”, Histoire, Espaces et Marges de I’Antiquité, 2: 209-222.

Dönmez, Ş. 2010, “Sacral Monuments of the North-Central Anatolia”, στο Ancient Sacral Monuments in the Black Sea, επιμέλεια E. K. Petropoulos, A. A. Maslennikov, Thessaloniki.

Öztürk, B. 2010. “Karadeniz’de Dinsel Yaşam ve Kültler (Religious Life and Cults in the Black Sea Region of Turkey)”, Aktüel Arkeoloji 18: 36-49.

Saprykin, S. J. 2010. “Male Deities and Their Cults on the South Black Sea Coast: Hellenistic and Roman Periods.”  Στο Ancient sacral monuments in the Black Sea, επιμέλεια E. K. Petropoulos, A. A. Maslennikov, Thessaloniki.

Εξερεύνησε στον Χάρτη

Μπες στον χάρτη και εξερεύνησε την γεωγραφική ιστορία του Πόντου.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ