Άγιος Σάββας

Το μοναστήρι του Αγίου Σάββα βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές, στον βράχο του όρους Μίκριον, και αποτελούνταν από έναν μεγάλο ορθογώνιο περίβολο και τέσσερα παρεκκλήσια, τρία στην πρόσοψη του γκρεμού και ένα λίγο πιο απομακρυσμένο.

Και τα τέσσερα παρεκκλήσια ήταν λαξευμένα σε βράχο, ενώ δύο από τα δυτικά παρεκκλήσια ήταν και ζωγραφισμένα. Ειδικότερα, το παρεκκλήσι Α είχε βαθιά λαξευμένη σε βράχο αψίδα, ίχνη από βάση βωμού, υπερυψωμένο ιερό βήμα και τρεις κόγχες, ενώ το παρεκκλήσι Β είχε έναν αναλημματικό τοίχο στα βόρεια, που μπορούσε να λειτουργήσει ως μεγάλος τάφος. Στο ανατολικό παρεκκλήσι, που πιθανότατα ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Ονούφριο, σώζονται δύο επιγραφές που αναφέρουν ότι οι τοιχογραφίες του αφιερώθηκαν το 1411 από κάποιον δωρητή με το όνομα Παρασκευάς Πουτηάρτης.

Όσον αφορά τη ζωγραφική τέχνη του μοναστηριού, συνέβαλε αισθητά στη διεύρυνση των γνώσεων της Υστεροβυζαντινής Τέχνης, ελλείψει μάλιστα ανεπαρκούς διατήρησης αντίστοιχων σωζόμενων παραδειγμάτων από την ευρύτερη περιοχή του Πόντου. Τα κατάλοιπα των τοιχογραφιών των σπηλαιωδών παρεκκλησίων του Αγίου Σάββα ανήκουν σε διαφορετικές περιόδους, από τον 13ο έως τον 15ο αιώνα, και ακολουθούν διαφορετικές παραλλαγές και τάσεις, με βάση την εποχή της δημιουργίας τους. Για παράδειγμα, οι τοιχογραφίες που ανήκουν στον 13ο και 14ο αιώνα διακρίνονται από πιο κλασικιστικά πρότυπα και φωτεινότητα, ενώ κατά τον 15ο αιώνα παρατηρείται έλλειψη συνοχής, συσσώρευση πολλών επιμέρους διακοσμητικών στοιχείων και απουσία της μνημειακότητας προηγούμενων περιόδων.

Το 1344, ο Ιωάννης Γ΄ Κομνηνός καθαιρέθηκε και εξορίστηκε στο εν λόγω μοναστήρι, ενώ μόλις λίγα χρόνια αργότερα, το 1349, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Κομνηνός επίσης καθαιρέθηκε και οδηγήθηκε στην εξορία για έναν χρόνο στη μονή του Αγίου Σάββα. Σήμερα, η εκκλησία είναι έρημη και μερικώς κατεστραμμένη.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Bryer A., Winfield D., The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos, Vol. I, Dumbarton Oaks Research Library & Collection, Harvard University, Washington D.C., 1985.

Lymperopoulos V., Ο Βυζαντινός Πόντος – Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας (1204-1461): Ο Χώρος, Οι Άνθρωποι, Η Οικονομία, Dimiourghia Publishing House, Αθήνα, 1999.

Foundation of the Hellenic World (2022). http://www.fhw.gr

Εξερεύνησε στον Χάρτη

Μπες στον χάρτη και εξερεύνησε την γεωγραφική ιστορία του Πόντου.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ